Edukira joan

Modesta Lavana

Wikipedia, Entziklopedia askea
Modesta Lavana

Bizitza
Jaiotza1929ko otsailaren 24a
Herrialdea Mexiko
Heriotza2010eko abenduaren 13a (81 urte)
Jarduerak
Jarduerakitzultzailea

Modesta Lavana Pérez (Hueyapan de Ocampo, 1929ko otsailaren 24a – 2010eko abenduaren 13a) nahua jatorriko mexikar sendalari, aktibista, ehule eta itzultzailea izan zen[1][2][3].

Bizitza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Modesta Lavana Hueyapan de Ocampo udalerrian jaio zen 1929an. Txikitan, garai hartan ohikoa zen bezala, eskolan zigortu zuten nahuatlez hitz egiteagatik[4][5], baina jarraitu zuen eta azkenean itzultzaile bihurtu zen, beste hiztunei Morelos estatuko ordenamendu juridikoan dituzten eskubideak eskuratzen lagunduz. Hueyapanen erabiltzen den nahuatlaren aldaerari buruzko hainbat artikulutan iturri linguistiko gisa aipatzen da[6].

Indigenen eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista garrantzitsu gisa aitortua izan zen, eta horrez gain sendalari eta nahuatl itzultzaile juridiko gisa aritu zen Morelos estatuan. Tokiko etnobotanikaria[7][8] eta temazcal izerdi-bainuaren erabileran aditua ere izan zen[9]. Lavanak egindako artilezko ehun tradizionalak oso ezagunak ziren Morelos estatuan[10][11].

Erizain moduan trebatu ondoren, Hueyapango biztanleen tratamendu mediko gehienen ardura hartu zuen, injekzioak emanez, zauriak tratatuz eta erditzen lagunduz, klinika ofizial bat eraiki arte[12]. 1977an, Laurencia Alvarez antropologoarekin batera, susto gaixotasunaren inguruko esperientzia pertsonalaren kontakizuna argitaratu zuen[13].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) Ríos Szalay, Adalberto. (1997). The State of Morelos : Mexico. Reproducciones Fotomecánicas, 114 or. (Noiz kontsultatua: 2024-05-21).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) Chao Barona, Alejandro. «Volver al viento» La Hormega 2012-08-06 (Noiz kontsultatua: 2024-05-21).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) Sopetrán, Julie. «Líderes y Chamanes de México» Magias de México 2012-07-21 (Noiz kontsultatua: 2024-05-21).
  4. ↑ (Ingelesez) Chávez Leyva, Yolanda. (2003/2004). «"In ixtli in yóllotl/ a face and a heart: Listening to the Ancestors» Studies in American Indian Literatures 2 (15), 3/4: 96-127..
  5. ↑ (Gaztelaniaz) «Homenaje 2012» Festival Medicina Tradicional y Plantas Medicinales jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2013-08-25) (Noiz kontsultatua: 2024-05-21).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Johansson, Patrick. (1989). «El sistema de expresion reverencial en Hueyapan, Morelos» Tlalocan XI: 149-162..
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Baytelman, Bernardo; Albala, Eliana. (1993). Acerca de Plantas y de Curanderos: Etnobotánica y Antropología Médica en el Estado de Morelos. Instituto Nacional de Antropología e Historia ISBN 9789682934766..
  8. ↑ (Gaztelaniaz) Chao Barona, Alejandro. (2002). Tierra, agua y maiz: realidad y utopia. II Universidad Autońoma del Estado de Morelos.
  9. ↑ (Gaztelaniaz) Arizpe, Lourdes. (2009). El patrimonio cultural inmaterial de México: ritos y festividades. Cámara de Diputados, LX Legislatura, Consejo Editorial.
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «La inauguración de la Feria Hueyapan, 2013» Morelos 2013-08-02 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2013-08-25) (Noiz kontsultatua: 2024-05-21).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) González, L. K. «Descanse en paz Doña Modesta» El Suriano 2010-12-14 (Noiz kontsultatua: 2024-05-21).
  12. ↑ (Ingelesez) Friedlander, Judith. (1975). Being Indian in Hueyapan: A Study of Forced Identity in Contemporary Mexico. New York: St. Martin's Press.
  13. ↑ (Gaztelaniaz) Alvarez, Laurencia; Lavana, Modesta. (1977). «Un Caso de Pérdida de la Sombra» América Indígena 37.2: 457-463..

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Modesta_Lavana&oldid=9854688"(e)tik eskuratuta